«”Αν θέλετε νά έχετε τέκνα άνευ τιμής, άν νομίζετε δτι άτιμάζομεν τό Ίδρυμα τούτο, τότε περιττόν νά λεγόμεθα τρόφιμοι αυτού, άς κλείση δέ προτιμότερον όπως μή επεκτείνεται ή ατιμία καί πρός τούς προγενέστερους! Ημείς δμως τ’ άναντία φρονούντες, άπεφασίσαμεν νά συνταφώμεν μετ’ αύτου. Δηλουμεν δέ προσέτι, οτι, ούτε κυβέρνησις, ούτε άλλη τις μεγαλύτερα δύναμις, αν ύπάρχη έν τω κράτει, θά μας έκβιάση· καί είς δέ άστυφύλαξ, αν τολμήση νά πατήση τόν περίβολον, ή τό πεζοδρόμιον του Πανεπιστημίου, θά φονευθή».
Πρόκειται για μια “υπόσχεση” των καταληψιών φοιτητών του πανεπιστήμιου πριν από πάνω έναν αιώνα, το 1897. Η παραπάνω υπόσχεση από τους φοιτητές προέκυψε εν μέσω ταραχών που θα μέναν στην ιστορία ως τα “Γαλβανικά”. Γεγονότα που ξεκίνησαν το Δεκέμβρη του 1896 από μια αντιπαράθεση μεταξύ του καθηγητή της ιατρικής σχολής Ι.Γαλβάνη και φοιτητών για θέματα που αφορούσαν τον τρόπο εξέτασης του μαθήματος του και στο λεκτικό επεισόδιο που ακολούθησε.
Τα γεγονότα έχουν ομολογουμένως … ενδιαφέρουσες πτυχές : από προπηλακισμούς και γιουχαρίσματα καθηγητών,πρυτάνεων και απεργοσπαστών φοιτητών, πετροβολισμούς σε αστυνομικούς , ξιφομαχίες , ανταλλαγές πυροβολισμών και βασανισμούς από τους μπάτσους , ένοπλη φοιτητική κατάληψη του πανεπιστημίου και πολιορκία του από τον αρχι-μπάτσο Μπαϊρακτάρη , δυναμίτη , ρεβόλβερ και τουφέκια , συνωμοτικές συσκέψεις, εφοδιασμούς από υπονόμους και συγκρούσεις…
ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ 1896 ‘Ή ΤΟ ΠΡΩΤΟ «ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ»
Το παρακάτω κείμενο είναι σκαναρισμένο από το βιβλίο :
“Ελληνικό φοιτητικό κίνημα 1821-1973” Χ.Λάζος εκδ.Γνώση σ.164-178
Φτάνουμε μέ τό παρόν κεφάλαιο σ’ ένα πολύ αξιόλογο Ιστορι κό γεγονός, πού έλαβε χώρα στήν Αθήνα του 1896, καί του οποίου οί συνέπειες ήταν σημαντικές. Τό γεγονός αυτό θά μπορούσε νά χαρακτηριστεί σάν ή πρώτη στήν ιστορία του φοιτητικού κινήματος κατάληψη κτιρίου, καί, δπως έδειξαν τά επεισόδια πού επακολούθησαν, στάθηκε τυπικά ένα πρώτο «Πολυτεχνείο».
Φτάνουμε μέ τό παρόν κεφάλαιο σ’ ένα πολύ αξιόλογο Ιστορι κό γεγονός, πού έλαβε χώρα στήν Αθήνα του 1896, καί του οποίου οί συνέπειες ήταν σημαντικές. Τό γεγονός αυτό θά μπορούσε νά χαρακτηριστεί σάν ή πρώτη στήν ιστορία του φοιτητικού κινήματος κατάληψη κτιρίου, καί, δπως έδειξαν τά επεισόδια πού επακολούθησαν, στάθηκε τυπικά ένα πρώτο «Πολυτεχνείο».
1. Τά «Γαλβανικά»
Ή αφορμή γιά νά αρχίσουν τά επεισόδια ήταν εντελώς ασήμαντη· ξεκίνησε άπό ένα καθαρά τυπικό αίτημα γιά νά εξε λιχτεί σέ μιά προσωπική διαμάχη μεταξύ τού καθηγητή Ίουλ. Γαλβάνη (άπ’ δπου καί τά επεισόδια χαρακτηρίστηκαν σάν «Γαλβανικά») καί τών φοιτητών του της Ιατρικής, τούς οποίους υπέβαλλε εντελώς αδικαιολόγητα σέ υπερβολικές θυ σίες καί οικονομικές επιβαρύνσεις, καθυστερώντας νά τούς εξετάσει καί νά τούς δώσει τό απολυτήριο τους. Οί φοιτητές προκειμένου νά λυθεί ένα τόσο δύσκολο πρόβλημα, έκλέξανε μιά επιτροπή γιά νά συναντηθεί μαζί του καί νά τού εκθέσει τά προβλήματα τους, άλλά δταν, στίς 16 Νοεμβρίου 1896, ή επι τροπή επιχείρησε νά εκπληρώσει τήν αποστολή της, έτυχε μιας σκαιής συμπεριφοράς άπό μέρους τού καθηγητή, ή οποία εξελίχτηκε σέ άπρεπη, μέ τόν καθηγητή Γαλβάνη νά λέει τά έξης: «…Είσθε ανάξιοι νά κατέχητε τάς φοιτητικός έδρας καί ατιμάζετε τήν Ελλάδα καί τό Έλληνικόν Πανεπιστήμιον». Μετά τήν ατιμωτική αυτή φράση τού καθηγητή, οί φοιτητές, δλοι μαζί, γεμάτοι όργή, τού απάντησαν: «Είσθε έσεϊς ανάξιος νά κατέχητε τήν καθηγητικήν έδραν τού Εθνικού Πανεπιστη μίου» καί αποχώρησαν δλοι άπό τήν αίθουσα τής χειρουργι κής, σ’ ένδειξη διαμαρτυρίας.
Τήν ίδια μέρα στίς 4 μ.μ. δλοι οί φοιτητές τής Ιατρικής συγκεντρώθηκαν καί έκλέξανε μιά επιτροπή 46 ατόμων, πού αντιπροσώπευε 500 καί ή οποία έπρεπε νά πάρει τά κατάλλη λα μέτρα μέχρι νά δικαιωθούν οί φοιτητές. Πράγματι, ή επι τροπή αυτή τήν ϊδια μέρα έγραψε ένα ψήφισμα πού απευθυνό ταν πρός τό Υπουργείο καί τόν Πρύτανη τού Πανεπιστημίου καί στό όποιο ζητούσαν τήν απόλυση τού καθηγητή. Τήν επο μένη συγκεντρώθηκαν δλοι οί φοιτητές τής Ιατρικής καί αφού ενέκριναν καί υπόγραψαν τό ψήφισμα, τό έστειλαν. Ταυ τόχρονα κήρυξαν γενική απεργία καί οί βοηθοί τού Γαλβάνη, πού αρνήθηκαν νά συνεργαστούν μαζί του. Τή δέ επόμενη μέ ρα οί φοιτητές συγκεντρώθηκαν στά Προπύλαια καί έπεισαν καί τούς συναδέλφους τους τών άλλων σχολών νά πάρουν μέ ρος στή γενική απεργία, άφοΰ ή υβριστική συμπεριφορά τού Γαλβάνη στρεφόταν εναντίον δλου τού φοιτητόκοσμου, δπως καί έγινε.
Τό στενό περιβάλλον τού Γαλβάνη τότε άρχισε νά υπόσχεται διάφορα σέ δσους άπό τούς φοιτητές θά έπήγαιναν στίς ακροάσεις του, άλλά τό μόνο πού πέτυχαν ήταν νά ξυλο κοπηθούν οί λίγοι φοιτητές πού πήγαν, συμπατριώτες τού Γαλβάνη από τή Ζάκυνθο. Τό Υπουργείο στό μεταξύ απάντη σε δτι δέν θεωρούσε δτι προσβλήθηκαν οί φοιτητές από τά λό για του Γαλβάνη καί απείλησε δτι δν δέν πήγαιναν οί της Ια τρικής στίς ακροάσεις θά τούς απέκλειε τό ίδιο τό Υπουργείο. Φυσικό ηταν δτι ή απάντηση αυτή ερέθισε τούς φοιτητές, οί όποιοι πήγαν στό Πανεπιστήμιο καί συμφώνησαν μέ τούς υπόλοιπους νά κλείσουν εκείνοι πρώτοι τό Ιδρυμα. Όταν μά λιστα επεχείρησε νά μπει στίς αίθουσες ό Γαλβάνης, τόν γιου-χάρανε, έγινε επεισόδιο μεταξύ μπράβων του καί φοιτητών, επενέβη ή αστυνομία καί έγιναν συμπλοκές.
Μετά τά επεισόδια αυτά τό Υπουργείο διέταξε νά κλεί σουν ή Ιατρική Σχολή καί τό Νοσοκομείο καί νά τιμωρηθούν οί πρωταίτιοι. Ό δέ Πρύτανης Χρηστομάνος ζήτησε νά πα ραιτηθεί ή επιτροπή τών φοιτητών γιατί οί αρχές τή θεωρού σαν υπαίτια γιά τίς ταραχές. Πράγματι ή επιτροπή παραιτήθη κε, εκλέχτηκε νέα καί τά μέλη κλήθηκαν σέ μυστική συνεδρίαση, τούς παρακολουθούσε δμως ή αστυνομία, τό βράδυ της 20ής Νοεμβρίου 1896, στό ζυθοπωλεΐο τοΰ Μέτς. Στή μυστι κή συνάντηση, δπου παραβρέθηκαν 80 περίπου φοιτητές, αφού οργανώθηκε επιτροπή αγώνα, γιατί διέβλεπαν δτι τά πράγματα θά οξύνονταν, αποφάσισαν α) νά εμμείνουν στό αί τημα τους, β) νά οπλιστούν δλοι αφού έβλεπαν δτι ή αστυνο μία τούς ενοχλούσε καί σέ περίπτωση είσόδου της αστυνομίας στους πανεπιστημιακούς χώρους νά της αντισταθούν ένοπλα, γ) νά συσπειρώσουν δλους τούς φοιτητές γύρω από τόν αγώ να τους, δ) νά επαναλάβουν τή διαμαρτυρία τους πρός τόν Πρύτανη καί τό Υπουργείο καί ε) δταν χρειαζόταν νά συγκα λείται ή επιτροπή τους, αυτό θά γινόταν μέ κωδικά μηνύματα μέσω τών εφημερίδων.
Όλα αυτά άρχισαν νά υλοποιούνται άπό τήν επόμενη μέ ρα. Στό μεταξύ φοιτητές οπαδοί τοΰ Γαλβάνη, πού προσπάθη σαν κατά διαστήματα νά επηρεάσουν τούς άλλους ώστε νά παραβρεθούν στίς ακροάσεις του, πέτυχαν, αντίθετα, νά ανά ψουν τά αίματα καί νά γίνουν συμπλοκές στίς όποιες συχνά έπαίρνε μέρος καί ή αστυνομία. Σέ λίγο έφτασαν οί γιορτές της Πρωτοχρονιάς, τό Πανεπιστήμιο έκλεισε, αφήνοντας τό θέμα ανοικτό, δμως, γιά τό νέο έτος. Καί πράγματι μέ τήν έναρξη τοΰ νέου έτους μετά άπό προτροπή της Κυβέρνησης ή αστυ νομία διατάχτηκε νά μπει στό Πανεπιστήμιο καί νά αναγκάσει τούς φοιτητές νά πάνε στίς ακροάσεις τοΰ Γαλβάνη. Ό ίδιος ό διευθυντής της αστυνομίας, ό γνωστός Μπαϊρακτάρης, ανάγ κασε δύο φοιτητές, τραβώντας τους, νά μπουν μέσα. Αυτοί αρνήθηκαν καί τότε τούς συνέλαβαν καί τούς οδήγησαν πρός τίς κλούβες (αμάξια τότε ίππήλατα), ενώ οί αστυνομικοί μέ χο3ροφύλακες επεχείρησαν νά μπουν στήν αίθουσα τής Νομι κής άπ’ δπου διωχθήκανε, ένώ άρχισε μεγάλη συμπλοκή μπροστά στό Άνατομεϊο. Βλέποντας νά συλλαμβάνονται οί συνάδελφοι τους, άπό τούς οποίους ό ένας ηταν αναίσθητος καί γεμάτος αίματα, δλοι μαζί οί φοιτητές έπεσαν πάνω στους αστυνομικούς χτυπώντας τους μέ πέτρες καί ρόπαλα, αυτοί βγάλανε τά σπαθιά τους καί άρχισαν νά χτυπάνε στό ψαχνό· ταυτόχρονα δσοι φοιτητές είχαν πιστόλια άρχισαν νά πυροβο λούν τούς αστυνομικούς πού άντιπυροβόλησαν καί μεγάλη μάχη έγινε μπροστά στίς κλούβες στήν προσπάθεια τών φοι τητών νά πάρουν πίσω τούς συναδέλφους τους. Πάνω στή συμπλοκή δυό αστυνομικοί χάνουν τά ξίφη τους καί λαβώ νονται ένώ αρκετοί άλλοι λαβωμένοι υπάρχουν καί άπό τίς δύο πλευρές. Αμέσως έρχεται ενίσχυση τής αστυνομίας καί τά επεισόδια παίρνουν μεγάλη έκταση. Σ’ δλες τίς σχολές τοΰ Πανεπιστημίου γίνονται συμπλοκές, ένώ ανταλλαγές πυροβο λισμών γίνονται μπροστά στά Προπύλαια καί στό Νοσοκο μείο στή Σόλωνος. Ό δέ Μπαϊρακτάρης μαζί μέ άλλους πού επεχείρησαν νά εκβιάσουν τήν ανατολική πύλη τοΰ Ιδρύμα τος βρέθηκαν μπροστά στά στόμια τών περιστρόφων τών φοι τητών καί αναγκάστηκαν νά οπισθοχωρήσουν. Τελικά οί συμ πλοκές σταμάτησαν μέ τήν επέμβαση τών καθηγητών, τοΰ ει σαγγελέα, τοΰ φρούραρχου τής πόλης καί τοΰ Πρύτανη τοΰ Πανεπιστημίου. Υπήρχαν πολλοί λαβωμένοι ελαφριά καί δυό σοβαρά· ένας αστυνόμος άπό σφαίρα καί άπό ξίφος ό φοιτη τής Φιλολογίας Παναγιωτόπουλος
.
Τήν ίδια μέρα στίς 4 μ.μ. δλοι οί φοιτητές τής Ιατρικής συγκεντρώθηκαν καί έκλέξανε μιά επιτροπή 46 ατόμων, πού αντιπροσώπευε 500 καί ή οποία έπρεπε νά πάρει τά κατάλλη λα μέτρα μέχρι νά δικαιωθούν οί φοιτητές. Πράγματι, ή επι τροπή αυτή τήν ϊδια μέρα έγραψε ένα ψήφισμα πού απευθυνό ταν πρός τό Υπουργείο καί τόν Πρύτανη τού Πανεπιστημίου καί στό όποιο ζητούσαν τήν απόλυση τού καθηγητή. Τήν επο μένη συγκεντρώθηκαν δλοι οί φοιτητές τής Ιατρικής καί αφού ενέκριναν καί υπόγραψαν τό ψήφισμα, τό έστειλαν. Ταυ τόχρονα κήρυξαν γενική απεργία καί οί βοηθοί τού Γαλβάνη, πού αρνήθηκαν νά συνεργαστούν μαζί του. Τή δέ επόμενη μέ ρα οί φοιτητές συγκεντρώθηκαν στά Προπύλαια καί έπεισαν καί τούς συναδέλφους τους τών άλλων σχολών νά πάρουν μέ ρος στή γενική απεργία, άφοΰ ή υβριστική συμπεριφορά τού Γαλβάνη στρεφόταν εναντίον δλου τού φοιτητόκοσμου, δπως καί έγινε.
Τό στενό περιβάλλον τού Γαλβάνη τότε άρχισε νά υπόσχεται διάφορα σέ δσους άπό τούς φοιτητές θά έπήγαιναν στίς ακροάσεις του, άλλά τό μόνο πού πέτυχαν ήταν νά ξυλο κοπηθούν οί λίγοι φοιτητές πού πήγαν, συμπατριώτες τού Γαλβάνη από τή Ζάκυνθο. Τό Υπουργείο στό μεταξύ απάντη σε δτι δέν θεωρούσε δτι προσβλήθηκαν οί φοιτητές από τά λό για του Γαλβάνη καί απείλησε δτι δν δέν πήγαιναν οί της Ια τρικής στίς ακροάσεις θά τούς απέκλειε τό ίδιο τό Υπουργείο. Φυσικό ηταν δτι ή απάντηση αυτή ερέθισε τούς φοιτητές, οί όποιοι πήγαν στό Πανεπιστήμιο καί συμφώνησαν μέ τούς υπόλοιπους νά κλείσουν εκείνοι πρώτοι τό Ιδρυμα. Όταν μά λιστα επεχείρησε νά μπει στίς αίθουσες ό Γαλβάνης, τόν γιου-χάρανε, έγινε επεισόδιο μεταξύ μπράβων του καί φοιτητών, επενέβη ή αστυνομία καί έγιναν συμπλοκές.
Μετά τά επεισόδια αυτά τό Υπουργείο διέταξε νά κλεί σουν ή Ιατρική Σχολή καί τό Νοσοκομείο καί νά τιμωρηθούν οί πρωταίτιοι. Ό δέ Πρύτανης Χρηστομάνος ζήτησε νά πα ραιτηθεί ή επιτροπή τών φοιτητών γιατί οί αρχές τή θεωρού σαν υπαίτια γιά τίς ταραχές. Πράγματι ή επιτροπή παραιτήθη κε, εκλέχτηκε νέα καί τά μέλη κλήθηκαν σέ μυστική συνεδρίαση, τούς παρακολουθούσε δμως ή αστυνομία, τό βράδυ της 20ής Νοεμβρίου 1896, στό ζυθοπωλεΐο τοΰ Μέτς. Στή μυστι κή συνάντηση, δπου παραβρέθηκαν 80 περίπου φοιτητές, αφού οργανώθηκε επιτροπή αγώνα, γιατί διέβλεπαν δτι τά πράγματα θά οξύνονταν, αποφάσισαν α) νά εμμείνουν στό αί τημα τους, β) νά οπλιστούν δλοι αφού έβλεπαν δτι ή αστυνο μία τούς ενοχλούσε καί σέ περίπτωση είσόδου της αστυνομίας στους πανεπιστημιακούς χώρους νά της αντισταθούν ένοπλα, γ) νά συσπειρώσουν δλους τούς φοιτητές γύρω από τόν αγώ να τους, δ) νά επαναλάβουν τή διαμαρτυρία τους πρός τόν Πρύτανη καί τό Υπουργείο καί ε) δταν χρειαζόταν νά συγκα λείται ή επιτροπή τους, αυτό θά γινόταν μέ κωδικά μηνύματα μέσω τών εφημερίδων.
Όλα αυτά άρχισαν νά υλοποιούνται άπό τήν επόμενη μέ ρα. Στό μεταξύ φοιτητές οπαδοί τοΰ Γαλβάνη, πού προσπάθη σαν κατά διαστήματα νά επηρεάσουν τούς άλλους ώστε νά παραβρεθούν στίς ακροάσεις του, πέτυχαν, αντίθετα, νά ανά ψουν τά αίματα καί νά γίνουν συμπλοκές στίς όποιες συχνά έπαίρνε μέρος καί ή αστυνομία. Σέ λίγο έφτασαν οί γιορτές της Πρωτοχρονιάς, τό Πανεπιστήμιο έκλεισε, αφήνοντας τό θέμα ανοικτό, δμως, γιά τό νέο έτος. Καί πράγματι μέ τήν έναρξη τοΰ νέου έτους μετά άπό προτροπή της Κυβέρνησης ή αστυ νομία διατάχτηκε νά μπει στό Πανεπιστήμιο καί νά αναγκάσει τούς φοιτητές νά πάνε στίς ακροάσεις τοΰ Γαλβάνη. Ό ίδιος ό διευθυντής της αστυνομίας, ό γνωστός Μπαϊρακτάρης, ανάγ κασε δύο φοιτητές, τραβώντας τους, νά μπουν μέσα. Αυτοί αρνήθηκαν καί τότε τούς συνέλαβαν καί τούς οδήγησαν πρός τίς κλούβες (αμάξια τότε ίππήλατα), ενώ οί αστυνομικοί μέ χο3ροφύλακες επεχείρησαν νά μπουν στήν αίθουσα τής Νομι κής άπ’ δπου διωχθήκανε, ένώ άρχισε μεγάλη συμπλοκή μπροστά στό Άνατομεϊο. Βλέποντας νά συλλαμβάνονται οί συνάδελφοι τους, άπό τούς οποίους ό ένας ηταν αναίσθητος καί γεμάτος αίματα, δλοι μαζί οί φοιτητές έπεσαν πάνω στους αστυνομικούς χτυπώντας τους μέ πέτρες καί ρόπαλα, αυτοί βγάλανε τά σπαθιά τους καί άρχισαν νά χτυπάνε στό ψαχνό· ταυτόχρονα δσοι φοιτητές είχαν πιστόλια άρχισαν νά πυροβο λούν τούς αστυνομικούς πού άντιπυροβόλησαν καί μεγάλη μάχη έγινε μπροστά στίς κλούβες στήν προσπάθεια τών φοι τητών νά πάρουν πίσω τούς συναδέλφους τους. Πάνω στή συμπλοκή δυό αστυνομικοί χάνουν τά ξίφη τους καί λαβώ νονται ένώ αρκετοί άλλοι λαβωμένοι υπάρχουν καί άπό τίς δύο πλευρές. Αμέσως έρχεται ενίσχυση τής αστυνομίας καί τά επεισόδια παίρνουν μεγάλη έκταση. Σ’ δλες τίς σχολές τοΰ Πανεπιστημίου γίνονται συμπλοκές, ένώ ανταλλαγές πυροβο λισμών γίνονται μπροστά στά Προπύλαια καί στό Νοσοκο μείο στή Σόλωνος. Ό δέ Μπαϊρακτάρης μαζί μέ άλλους πού επεχείρησαν νά εκβιάσουν τήν ανατολική πύλη τοΰ Ιδρύμα τος βρέθηκαν μπροστά στά στόμια τών περιστρόφων τών φοι τητών καί αναγκάστηκαν νά οπισθοχωρήσουν. Τελικά οί συμ πλοκές σταμάτησαν μέ τήν επέμβαση τών καθηγητών, τοΰ ει σαγγελέα, τοΰ φρούραρχου τής πόλης καί τοΰ Πρύτανη τοΰ Πανεπιστημίου. Υπήρχαν πολλοί λαβωμένοι ελαφριά καί δυό σοβαρά· ένας αστυνόμος άπό σφαίρα καί άπό ξίφος ό φοιτη τής Φιλολογίας Παναγιωτόπουλος
.
2. Ή κατάληψη του Πανεπιστημίου
Τά επεισόδια αυτά απέδειξαν δτι ό καθηγητής Γαλβάνης είχε ερείσματα πολιτικά, τά όποια τόν βοηθούσαν καί δταν τήν επόμενη μέρα οί φοιτητές πήγαν στόν πρωθυπουργό Θεό δωρο Δεληγιάννη γιά νά διαμαρτυρηθούν, αυτός τούς απάν τησε ότι είχαν άδικο καί έπρεπε νά επιστρέψουν στό Πανεπι στήμιο, ένώ οί φοιτητές ζήτησαν τώρα καί τήν ποινική δίωξη τοΰ Γαλβάνη, σάν ηθικού αυτουργού των επεισοδίων. Κατό πιν ή επιτροπή πήγε νά συναντήσει τούς υπόλοιπους φοιτητές καί αφού τούς ενημέρωσε αποφάσισαν νά αντισταθούν μέχρι τέλους, νά ζητήσουν τήν παραίτηση τοΰ Πρύτανη καί έκαναν έρανο γιά νά συγκεντρώσουν χρήματα καί νά τυπώσουν σέ φυλλάδιο τά αιτήματα τους ώστε νά ενημερωθεί ό κόσμος σω στά. Ή επόμενη ενέργεια ηταν νά πάνε στό σπίτι τού Πρύτα νη, πού τόν υποχρέωσαν νά παραιτηθεί αφού ή αστυνομία εί χε καταπατήσει τό πανεπιστημιακό άσυλο καί, τέλος, αποφά σισαν νά κάνουν τήν πρώτη στήν ιστορία τού φοιτητικού κι νήματος κατάληψη. Επειδή είχαν πληροφορίες δτι ή Κυβέρ νηση γιά νά εμποδίσει τίς συναθροίσεις θά τοποθετούσε φρουρά στό Πανεπιστήμιο, αποφάσισαν νά τήν προλάβουν· έτσι, 200 φοιτητές κατέλαβαν τό Πανεπιστήμιο ένοπλοι, όσοι μπο ρούσαν φυσικά, καί μείνανε μέσα μέχρι τήν πολιορκία του, ό πως θά δούμε. Ακόμα κυκλοφόρησαν τό παράρτημα τό «Πα νεπιστήμιο», στό όποιο, άφοΰ εξιστορούσαν τά πάντα, καλού σαν τό λαό σέ συγκέντρωση στά Προπύλαια τήν επόμενη μέ ρα.
Τά πρωτόφαντα αυτά γεγονότα, δηλ. ή κατάληψη τοΰ κτιρίου άπό ένοπλους καί ή διανομή τοΰ φυλλαδίου, σέ 10.000 αντίτυπα δημιούργησαν μεγάλη εντύπωση στό κοινό, τήν οποία επέτειναν τά δημοσιεύματα τών εφημερίδων. Πλήθος κόσμου πήγαινε στό Πανεπιστήμιο γιά νά συζητήσει, νά συμβουλέψει ή νά συγχαρεί τούς φοιτητές. Στή συγκέντρωση εκείνης της ημέρας, συγκέντρωση ηλεκτρισμένη, όπου οί φοι τητές ανάπτυξαν τά αίτήματά τους, είπαν στόν κόσμο καί τούς γονείς τους πού είχαν πάει εκεί, τά έξης:
«”Αν θέλετε νά έχετε τέκνα άνευ τιμής, άν νομίζετε δτι άτιμάζομεν τό Ίδρυμα τούτο, τότε περιττόν νά λεγό-μεθα τρόφιμοι αυτού, άς κλείση δέ προτιμότερον όπως μή επεκτείνεται ή ατιμία καί πρός τούς προγενέστερους! Ημείς δμως τ’ άναντία φρονούντες, άπεφασίσαμεν νά συνταφώμεν μετ’ αύτοΰ. Δηλοΰμεν δέ προσέτι, δτι, ούτε κυβέρνησις, ούτε άλλη τις μεγαλύτερα δύναμις, αν ύπάρχη έν τω κράτει, θά μας έκβιάση· καί είς δέ άστυφύλαξ, αν τολμήση νά πατήση τόν περίβολον, ή τό πεζοδρόμιον τοΰ Πανεπιστημίου, θά φονευθή».
Έτσι ένα καθαρά εκπαιδευτικό θέμα πήρε μορφή κοινω νική καί πολιτική. Άπό τό σημείο αυτό καί μετά τά «Γαλβανι κά» θά πάψουν νά είναι μιά εσωτερική σύγκρουση μεταξύ της έδρας καί τού φοιτητικού κόσμου, άλλά θά γίνουν σύγκρουση τοΰ τελευταίου μέ τό κατεστημένο. Καί είναι ίδιαίτερα αξιοση μείωτη ή διαπίστωση τών φοιτητών, στή συγκέντρωση εκεί νης της νύχτας μεταξύ τους, πού δήλωσαν ότι
«οί εχθροί της Ελλάδος, οί πραγματικοί καί αληθείς, ύπάρχουσιν έν αύτη τη Ελλάδι, έν δσω δέ δέν έξοντωθώ-σιν ούτοι ή τουλάχιστον άν τούτο δέν γίνη, δέν καταστώ-σι διά παντός τρόπου ανίκανοι πρός έξακολούθησιν τού καταχθονίου σχεδίου των, είναι αδύνατον νά προοδεύσω-μεν ώς Έθνος…».
Ή κατάσταση ηταν σοβαρή καί ακόμα σοβαρότερη έγινε δταν στάλθηκε στόν Γαλβάνη επιτροπή, πού τοΰ έδωσε μιά έγγραφη πρόταση τών φοιτητών στήν οποία υπήρχαν οί όροι κάτω άπό τούς όποιους οί φοιτητές δεχόντουσαν νά λήξει τό θέμα καί νά επανέλθουν στή σχολή τους. Όμως μόλις ό καθη γητής πήρε στά χέρια του τό σημείωμα καί άρχισε νά τό διαβάζει, αμέσως τό πέταξε χάμω καί τούς είπε ότι έδώ καί μερι κές ήμερες όλη ή Ιατρική Σχολή βρίσκεται σέ νευρική υπε ρένταση, δηλ. ότι τρελάθηκε· κάτι παρόμοιο ανταπάντησαν οί φοιτητές καί τά πράγματα έφτασαν σέ αδιέξοδο.
Ή κυβέρνηση του Θ. Δεληγιάννη βλέποντας ότι τό πράγμα έπαιρνε διαστάσεις πού δεν είχε υπολογίσει, κατέφυγε στή βία. Εκδόθηκαν 80 εντάλματα σύλληψης φοιτητών, όσα καί τά μέλη της επιτροπής τους, γιά τούς οποίους στά κρατη τήρια άρχισαν τά βασανιστήρια καί οί ξυλοδαρμοί. Οί φοιτη τές Κολομβάκης καί Φανός (ό Φανός είχε πολεμήσει μέ τό σώμα τών Ελλήνων γαριβαλδινών στό Δομοκό σάν έφεδρος) ρίχτηκαν στίς φυλακές του Παλαιού Στρατώνα, όπου υπέστη σαν πολλούς βασανισμούς. Τρόμος κυριάρχησε στους φοιτη τές καί αποφάσισαν νά βγαίνουν έξω κατά ομάδες καί οπλι σμένοι ώστε νά μπορούν ν’ αντισταθούν. Ταυτόχρονα οί εφη μερίδες μέ διάφορα δημοσιεύματα τους άρχιζαν νά κατηγο ρούν τήν κυβέρνηση, ό κόσμος ξεσηκωνόταν καί ή κατάστα ση επιδεινώθηκε. ‘Ήδη υπήρχαν καί τά υπόλοιπα, πιό σοβαρά, εσωτερικά γεγονότα, κυρίως ή τότε εξέγερση τής Κρήτης, καί ή Εθνική Εταιρεία καλούσε τό λαό στά όπλα γιά τά εθνικά δί καια. Έτσι ή κυβέρνηση άντί νά παύσει τόν Γαλβάνη, προτίμησε νά δώσει τή λύση πού ήθελε· αποφάσισε νά καταλάβει τό Πανεπιστήμιο μέ τή βία, φονεύοντας ακόμα καί φοιτητές, άν χρειαζόταν.
3. Ή πολιορκία του Πανεπιστημίου
Τά πρωτόφαντα αυτά γεγονότα, δηλ. ή κατάληψη τοΰ κτιρίου άπό ένοπλους καί ή διανομή τοΰ φυλλαδίου, σέ 10.000 αντίτυπα δημιούργησαν μεγάλη εντύπωση στό κοινό, τήν οποία επέτειναν τά δημοσιεύματα τών εφημερίδων. Πλήθος κόσμου πήγαινε στό Πανεπιστήμιο γιά νά συζητήσει, νά συμβουλέψει ή νά συγχαρεί τούς φοιτητές. Στή συγκέντρωση εκείνης της ημέρας, συγκέντρωση ηλεκτρισμένη, όπου οί φοι τητές ανάπτυξαν τά αίτήματά τους, είπαν στόν κόσμο καί τούς γονείς τους πού είχαν πάει εκεί, τά έξης:
«”Αν θέλετε νά έχετε τέκνα άνευ τιμής, άν νομίζετε δτι άτιμάζομεν τό Ίδρυμα τούτο, τότε περιττόν νά λεγό-μεθα τρόφιμοι αυτού, άς κλείση δέ προτιμότερον όπως μή επεκτείνεται ή ατιμία καί πρός τούς προγενέστερους! Ημείς δμως τ’ άναντία φρονούντες, άπεφασίσαμεν νά συνταφώμεν μετ’ αύτοΰ. Δηλοΰμεν δέ προσέτι, δτι, ούτε κυβέρνησις, ούτε άλλη τις μεγαλύτερα δύναμις, αν ύπάρχη έν τω κράτει, θά μας έκβιάση· καί είς δέ άστυφύλαξ, αν τολμήση νά πατήση τόν περίβολον, ή τό πεζοδρόμιον τοΰ Πανεπιστημίου, θά φονευθή».
Έτσι ένα καθαρά εκπαιδευτικό θέμα πήρε μορφή κοινω νική καί πολιτική. Άπό τό σημείο αυτό καί μετά τά «Γαλβανι κά» θά πάψουν νά είναι μιά εσωτερική σύγκρουση μεταξύ της έδρας καί τού φοιτητικού κόσμου, άλλά θά γίνουν σύγκρουση τοΰ τελευταίου μέ τό κατεστημένο. Καί είναι ίδιαίτερα αξιοση μείωτη ή διαπίστωση τών φοιτητών, στή συγκέντρωση εκεί νης της νύχτας μεταξύ τους, πού δήλωσαν ότι
«οί εχθροί της Ελλάδος, οί πραγματικοί καί αληθείς, ύπάρχουσιν έν αύτη τη Ελλάδι, έν δσω δέ δέν έξοντωθώ-σιν ούτοι ή τουλάχιστον άν τούτο δέν γίνη, δέν καταστώ-σι διά παντός τρόπου ανίκανοι πρός έξακολούθησιν τού καταχθονίου σχεδίου των, είναι αδύνατον νά προοδεύσω-μεν ώς Έθνος…».
Ή κατάσταση ηταν σοβαρή καί ακόμα σοβαρότερη έγινε δταν στάλθηκε στόν Γαλβάνη επιτροπή, πού τοΰ έδωσε μιά έγγραφη πρόταση τών φοιτητών στήν οποία υπήρχαν οί όροι κάτω άπό τούς όποιους οί φοιτητές δεχόντουσαν νά λήξει τό θέμα καί νά επανέλθουν στή σχολή τους. Όμως μόλις ό καθη γητής πήρε στά χέρια του τό σημείωμα καί άρχισε νά τό διαβάζει, αμέσως τό πέταξε χάμω καί τούς είπε ότι έδώ καί μερι κές ήμερες όλη ή Ιατρική Σχολή βρίσκεται σέ νευρική υπε ρένταση, δηλ. ότι τρελάθηκε· κάτι παρόμοιο ανταπάντησαν οί φοιτητές καί τά πράγματα έφτασαν σέ αδιέξοδο.
Ή κυβέρνηση του Θ. Δεληγιάννη βλέποντας ότι τό πράγμα έπαιρνε διαστάσεις πού δεν είχε υπολογίσει, κατέφυγε στή βία. Εκδόθηκαν 80 εντάλματα σύλληψης φοιτητών, όσα καί τά μέλη της επιτροπής τους, γιά τούς οποίους στά κρατη τήρια άρχισαν τά βασανιστήρια καί οί ξυλοδαρμοί. Οί φοιτη τές Κολομβάκης καί Φανός (ό Φανός είχε πολεμήσει μέ τό σώμα τών Ελλήνων γαριβαλδινών στό Δομοκό σάν έφεδρος) ρίχτηκαν στίς φυλακές του Παλαιού Στρατώνα, όπου υπέστη σαν πολλούς βασανισμούς. Τρόμος κυριάρχησε στους φοιτη τές καί αποφάσισαν νά βγαίνουν έξω κατά ομάδες καί οπλι σμένοι ώστε νά μπορούν ν’ αντισταθούν. Ταυτόχρονα οί εφη μερίδες μέ διάφορα δημοσιεύματα τους άρχιζαν νά κατηγο ρούν τήν κυβέρνηση, ό κόσμος ξεσηκωνόταν καί ή κατάστα ση επιδεινώθηκε. ‘Ήδη υπήρχαν καί τά υπόλοιπα, πιό σοβαρά, εσωτερικά γεγονότα, κυρίως ή τότε εξέγερση τής Κρήτης, καί ή Εθνική Εταιρεία καλούσε τό λαό στά όπλα γιά τά εθνικά δί καια. Έτσι ή κυβέρνηση άντί νά παύσει τόν Γαλβάνη, προτίμησε νά δώσει τή λύση πού ήθελε· αποφάσισε νά καταλάβει τό Πανεπιστήμιο μέ τή βία, φονεύοντας ακόμα καί φοιτητές, άν χρειαζόταν.
3. Ή πολιορκία του Πανεπιστημίου
Τήν απόφαση αυτή έμαθε ή επιτροπή τών φοιτητών καί μυστικά ειδοποίησε τούς άλλους νά συγκεντρωθούν στό Πα νεπιστήμιο, φέρνοντας καί όσα όπλα μπορούσαν νά βρουν. Έτσι ενώ στό Ίδρυμα συγκεντρώνονται καί ετοιμάζονται οί φοιτητές, τά γύρω αστυνομικά τμήματα ενισχύονται καί στους μπρος δρόμους αρχίζουν περιπολίες ίππέων καί ευζώνων. Στίς 2 μ.μ. τήν επομένη όλοι οί δρόμοι γύρω άπό τό Ιδρυμα καταλαμβάνονται άπό αστυφύλακες, ένώ μπροστά στά Προ πύλαια καί τήν Ακαδημία παίρνει θέση μιά ΐλη ίππικοΰ, ένώ δυό λόχοι ευζώνων τοποθετήθηκαν στά διπλανά κτίρια, τή Βι βλιοθήκη καί τήν Ακαδημία. Τά νέα διέτρεξαν τήν πόλη σάν αστραπή καί μαζί καί οί φήμες όπως λ.χ. ότι οί φοιτητές θ’ ανατίναζαν τό Πανεπιστήμιο μέ δυναμίτη κλπ. Οί δυνάμεις αυτές είχαν κλείσει ασφυκτικά γύρω γύρω τό Πανεπιστήμιο καί δέν άφηναν κανένα νά πλησιάσει. Παράλληλα Καλούσαν τούς φοιτητές νά βγουν καί ότι κανείς δέν θά τούς πειράξει. Πράγματι αρκετοί έφυγαν, άλλά τελικά έμειναν 150 περίπου αποφασισμένοι μέ τά όπλα στό χέρι νά σκοτωθούν. Ένας άπ’ αυτούς βρήκε τή σημαία τοΰ Ιδρύματος καί ανεβαίνοντας πά νω στό αέτωμα τήν ανάρτησε μέσα στους αλαλαγμούς τοΰ πλήθους πού είχε γίνει ασφυκτικό.
Αμέσως οί φοιτητές κάνουν σύσκεψη, διορίζουν γενικό αρχηγό τόν Σπυρ. Τασιόπουλο, φοιτητή τής Ιατρικής καί πρώην έφεδρο καί οργανώνουν τήν άμυνα τοΰ κτιρίου, βά ζουν σκοπούς, περιπόλους, σκοπευτές ανεβαίνουν στό αέτω μα, ένώ οί πιό πολλοί παίρνουν θέση στά προπύλαια πού ηταν καί τό πιό ευάλωτο σημείο γιά έφοδο. Τό σκοτάδι σιγά σιγά έ πεφτε, πολύς κόσμος, άπό τό πολύ κρύο, άρχισε νά φεύγει ένώ γύρω άπό τό Ιδρυμα έμειναν τά στρατιωτικά σώματα σιωπη λά. Είχε διαταχθεί άπό τήν κυβέρνηση νά κοπεί ή παροχή τοΰ ηλεκτρικού στό Ίδρυμα, τό όποιο ηταν κατασκότεινο μέ τήν πόλη γύρω-γύρω φωταγωγημένη. Οί φοιτητές όμως κάπου βρήκαν λαμπάδες άπό διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις, τίς άναψαν καί έτσι τό Πανεπιστήμιο έμοιαζε σάν νά ζωντάνεψε ξαφνικά.
Οί φοιτητές έκαναν συμβούλιο καί ήλεγξαν τά όπλα τους· οί περισσότεροι άπό τούς 150 είχαν πιστόλια, μερικοί δέ καί μαχαίρια. Πολύ λίγοι ηταν άοπλοι. Ένώ σκεφτόντουσαν ότι ή άμυνα τους ηταν λειψή κάποιος είπε ότι πιθανό κάτω στά στό Πανεπιστήμιο καί νά διασπάσει τόν κλοιό καί νά λύσει την πολιορκία του μέ τή βία καί ή δεύτερη ηταν ταυτόχρο να μέ τόν ξεσηκωμό τοΰ λαού καί ενώ αυτός θά βάδιζε πρός τό Ίδρυμα, από κοντινές συνοικίες νά ορμούσαν 150 φοιτητές καλά οπλισμένοι, οί όποιοι θά έκαναν έφοδο πρός τούς πο λιορκητές καί θά τούς διασπούσαν προσπαθώντας παράλληλα νά ενωθούν μέ τούς μέσα. Έτσι τή νύκτα εκείνη πολλές συ σκέψεις γινόντουσαν καί όλοι περίμεναν μέ αγωνία τό ξημέρωμα.
Μέ τό χάραμα ή πόλη έμοιαζε νά είναι σάν πολιορκημέ νη. Σιγά-σιγά ό κόσμος, πληροφορημένος από τίς εφημερίδες καί τίς διάφορες φήμες τά καθέκαστα, άρχισε νά συγκεντρώνε ται γύρω άπό τήν Όμόνοια καί περίμενε τούς αρχηγούς τών φοιτητών νά μπουν επικεφαλής τής πορείας. Όλη ή φρουρά τής πόλης βρισκόταν στό πόδι μέ τά όπλα της έτοιμα, οί αξιω ματικοί είχαν διαταχτεί νά είναι σέ ετοιμότητα καί αυτός ακό μη ό Διάδοχος, σάν αρχηγός τοΰ Γου αρχηγείου, πού έδρευε στήν Αθήνα, βρισκόταν στό πόδι, έτοιμος νά επέμβει όταν τά πράγματα θά έπαιρναν άσχημη καί επικίνδυνη τροπή.
Στίς 9.30 οί φοιτητές ξεκινούν γιά νά ηγηθούν τής πο ρείας, ένώ ή κυβέρνηση, παίζοντας τό τελευταίο χαρτί της, έ στειλε τόν αρχηγό τής αστυνομίας Μπαϊρακτάρη καί τό φρού-ραχο Στράτο πρός τούς φοιτητές στό Πανεπιστήμιο καί τούς διέταξε νά εκκενώσουν σέ πέντε λεπτά τό Ίδρυμα – οί φοιτητές αρνούνται, μερικοί επιχειρούν νά αιχμαλωτίσουν τόν Μπαϊρακτάρη, άλλά εμποδίζονται άπό άλλους πιό συνετούς, οί στρατιώτες διατάσσονται έφ’ όπλου λόγχη καί προχωρούν σιγά-σιγά πρός τά Προπύλαια, ένώ ένας ανθυπολοχαγός τοΰ Πυροβολικού κρατά μιά αντλία καί ετοιμάζεται νά τή στρίψει πάνω στους φοιτητές.
«…άστραπηδόν περί τούς 30 φοιτηταί ευρισκόμενοι πρό τών Προπυλαίων είσπηδώμεν ασκεπείς μέ τά περίστροφα καί δυναμίτιδας ανά χείρας καί τασσόμεθα κύκλω τοΰ περιβόλου έτοιμοι νά πυροβολήσωμεν πλέον έάν έβλέπω-μεν τόν στρατόν πατώντα έπί τοΰ προαυλίου·»,
ένώ τρεις κάννες όπλων σημαδεύουν τόν αξιωματικό μέ τήν αντλία.
Εκείνη τή στιγμή, λίγο πρίν τή σύγκρουση, εμφανίζον ται ό φρούραρχος καί μερικοί καθηγητές καί προσπαθούν νά ηρεμήσουν τά πράγματα, αναγκάζοντας τούς στρατιώτες νά οπισθοχωρήσουν λίγο. Ή ενέργεια αυτή αποσόβησε πραγμα τικά τήν επαπειλούμενη αιματοχυσία πού θά γινόταν κάτω άπό ανεξέλεγκτες συνθήκες, γιατί ήδη ή λαοθάλασσα τής Όμόνοιας είχε ανέβει πρός τά πάνω καί είχε κατακλύσει τήν περιοχή. Ή κυβέρνηση, στήν οποία είχε πλέον ξεσπάσει κρί ση, βλέποντας ότι δίχως αίματοχυσία δέν θά μπορούσε νά βγάλει τούς φοιτητές καί νά καταλάβει τό Πανεπιστήμιο, ετοι μαζόταν νά παραιτηθεί όταν έφτασε στό υπουργικό συμβού λιο ό καθηγητής Μιστριώτης — ήρωας πολλών μελλοντικών οπισθοδρομικών επεισοδίων — πού δήλωσε ότι ηρθε σ’ επαφή μέ τούς φοιτητές καί συνεννοήθηκε μαζί τους ώστε νά εμποδί σουν τό συλλαλητήριο καί τά έκτροπα πού θά ακολουθούσαν. Τό υπουργικό συμβούλιο έδωσε τότε εντολή στόν Μιστριώτη νά πάει στους φοιτητές καί νά τούς ανακοινώσει ότι ή κυβέρ νηση, μπροστά στά δίκαια αιτήματα τους, υποχωρεί, αποδέχε ται αυτά, όπως λ.χ. τήν παύση τοΰ Γαλβάνη, καί δίνει στους φοιτητές τέλεια αμνηστία γιά όσα είχαν γίνει. Όλα αυτά τά μετέφερε ό καθηγητής στους έγκλειστους φοιτητές, οί όποιοι τοΰ απάντησαν ότι θά αποφάσιζαν σέ μιά ώρα καί τούτο γιατί ήθελαν νά δούν τί θά γίνει μέ τό συλλαλητήριο. Φαίνεται ό μως ότι κάποιοι φοιτητές, άπό τούς έγκλειστους, είχαν προσυ-νεννοηθεί μέ τόν Μιστριώτη, καί ένώ αυτός ειχε ήδη πάει στό Πανεπιστήμιο καί συζητοΰσε μέ τούς εκεί φοιτητές, οί άλλοι έφθασαν στό χώρο τής συγκέντρωσης, προτού ή τελευταία φτάσει στά Προπύλαια καί ανάγγειλαν στόν κόσμο ότι έπρεπε νά σταματήσει τήν πορεία γιατί ή κυβέρνηση ειχε υποχωρήσει καί έπρεπε νά περιμένουν τούς πολιορκημένους φοιτητές πού θά έφταναν σέ λίγο.
Τό γεγονός αυτό στάθηκε ίκανό νά αποδυναμώσει τήν πορεία καί λίγο-λίγο ό κόσμος άρχισε νά διαλύεται- δέν φαί νονταν όμως νά έρχονται οί πολιορκημένοι φοιτητές καί οί σύντροφοι τους σέ λίγο πληροφορήθηκαν τη δολιότητα ή υστεροβουλία αυτών πού εϊχαν συμφωνήσει μέ τόν Μιστριώ τη, καί τό πράγμα άρχισε πάλι νά οξύνεται· είπαν στόν κόσμο πού παρέμενε τί είχε συμβεί καί όλοι μαζί αποφάσισαν νά πά νε νά διαλύσουν τόν κλοιό τών στρατιωτών μέ τό ζόρι. Οί κλεισμένοι μέσα, στό μεταξύ, μή βλέποντας νά φτάνει ό κό σμος πού περίμεναν κι ούτε νά γίνετα καμιά άλλη ενέργεια άρ χισαν νά ανησυχούν φοβούμενοι γιά προβοκάτσια· έβλεπαν δέ ότι ή στρατιωτική ζώνη καί οί αστυνόμοι πού πολιορκού σαν τό Πανεπιστήμιο παρέμεναν στή θέση τους καί αυτό τούς δημιουργούσε αμφιβολίες γιά τήν πιστότητα τών προτάσεων της κυβέρνησης, πού τούς είχε διαβιβάσει ό καθηγητής Μι στριώτης. Έτσι ετοιμάστηκαν νά τίς απορρίψουν, όταν έφτα σαν ταυτόχρονα διάφοροι καθηγητές, ό φρούραχος Στράτος καί ό μητροπολίτης Προκόπιος καί όλοι μαζί προσπάθησαν νά τούς πείσουν ότι οί προτάσεις της κυβέρνησης ηταν αληθι νές. Οί φοιτητές ζήτησαν πρίν άπ’ όλα νά διαλυθούν καί νά απομακρυνθούν τά στρατιωτικά σώματα καί ή αστυνομία καί συμφώνησαν νά βγουν άπό τό Πανεπιστήμιο καί νά κατευθυν θούν πρός τήν πλατεία τού Κολωνακίου, όπου θά διαλύονταν. Πράγματι, τά σώματα ασφαλείας καί ό στρατός αποσύρθηκαν καί οί φοιτητές βγαίνοντας έν σώματι, άνά τετράδες, άπό τό Πανεπιστήμιο, κατευθύνθηκαν στή γνωστή πλατεία όπου τούς περίμενε πλήθος κόσμου, φίλοι, συγγενείς, συμφοιτητές κλπ. Έκεΐ άφοΰ ακούστηκαν διάφοροι λόγοι, ανάλογοι μέ τό πνεύ μα της στιγμής, ό καθηγητής Μιστριώτης επαίνεσε τό φοιτητι κό κόσμο γιά τήν ηρωική καί παραδειγματική στάση του, κα ταδίκασε τόν καθηγητή Γαλβάνη γιά τήν άπρεπη συμπεριφο ρά του καί τόνισε ότι ό αγώνας τών φοιτητών έληξε κυρίως γιατί οί τελευταίοι είχα συναισθανθεί τήν κρισιμότητα τών εθνικών γεγονότων καί δέν σκόπευαν νά οδηγήσουν τήν δια μαρτυρία τους σέ επίπεδο εσωτερικής αναταραχής.
Αμέσως οί φοιτητές κάνουν σύσκεψη, διορίζουν γενικό αρχηγό τόν Σπυρ. Τασιόπουλο, φοιτητή τής Ιατρικής καί πρώην έφεδρο καί οργανώνουν τήν άμυνα τοΰ κτιρίου, βά ζουν σκοπούς, περιπόλους, σκοπευτές ανεβαίνουν στό αέτω μα, ένώ οί πιό πολλοί παίρνουν θέση στά προπύλαια πού ηταν καί τό πιό ευάλωτο σημείο γιά έφοδο. Τό σκοτάδι σιγά σιγά έ πεφτε, πολύς κόσμος, άπό τό πολύ κρύο, άρχισε νά φεύγει ένώ γύρω άπό τό Ιδρυμα έμειναν τά στρατιωτικά σώματα σιωπη λά. Είχε διαταχθεί άπό τήν κυβέρνηση νά κοπεί ή παροχή τοΰ ηλεκτρικού στό Ίδρυμα, τό όποιο ηταν κατασκότεινο μέ τήν πόλη γύρω-γύρω φωταγωγημένη. Οί φοιτητές όμως κάπου βρήκαν λαμπάδες άπό διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις, τίς άναψαν καί έτσι τό Πανεπιστήμιο έμοιαζε σάν νά ζωντάνεψε ξαφνικά.
Οί φοιτητές έκαναν συμβούλιο καί ήλεγξαν τά όπλα τους· οί περισσότεροι άπό τούς 150 είχαν πιστόλια, μερικοί δέ καί μαχαίρια. Πολύ λίγοι ηταν άοπλοι. Ένώ σκεφτόντουσαν ότι ή άμυνα τους ηταν λειψή κάποιος είπε ότι πιθανό κάτω στά στό Πανεπιστήμιο καί νά διασπάσει τόν κλοιό καί νά λύσει την πολιορκία του μέ τή βία καί ή δεύτερη ηταν ταυτόχρο να μέ τόν ξεσηκωμό τοΰ λαού καί ενώ αυτός θά βάδιζε πρός τό Ίδρυμα, από κοντινές συνοικίες νά ορμούσαν 150 φοιτητές καλά οπλισμένοι, οί όποιοι θά έκαναν έφοδο πρός τούς πο λιορκητές καί θά τούς διασπούσαν προσπαθώντας παράλληλα νά ενωθούν μέ τούς μέσα. Έτσι τή νύκτα εκείνη πολλές συ σκέψεις γινόντουσαν καί όλοι περίμεναν μέ αγωνία τό ξημέρωμα.
Μέ τό χάραμα ή πόλη έμοιαζε νά είναι σάν πολιορκημέ νη. Σιγά-σιγά ό κόσμος, πληροφορημένος από τίς εφημερίδες καί τίς διάφορες φήμες τά καθέκαστα, άρχισε νά συγκεντρώνε ται γύρω άπό τήν Όμόνοια καί περίμενε τούς αρχηγούς τών φοιτητών νά μπουν επικεφαλής τής πορείας. Όλη ή φρουρά τής πόλης βρισκόταν στό πόδι μέ τά όπλα της έτοιμα, οί αξιω ματικοί είχαν διαταχτεί νά είναι σέ ετοιμότητα καί αυτός ακό μη ό Διάδοχος, σάν αρχηγός τοΰ Γου αρχηγείου, πού έδρευε στήν Αθήνα, βρισκόταν στό πόδι, έτοιμος νά επέμβει όταν τά πράγματα θά έπαιρναν άσχημη καί επικίνδυνη τροπή.
Στίς 9.30 οί φοιτητές ξεκινούν γιά νά ηγηθούν τής πο ρείας, ένώ ή κυβέρνηση, παίζοντας τό τελευταίο χαρτί της, έ στειλε τόν αρχηγό τής αστυνομίας Μπαϊρακτάρη καί τό φρού-ραχο Στράτο πρός τούς φοιτητές στό Πανεπιστήμιο καί τούς διέταξε νά εκκενώσουν σέ πέντε λεπτά τό Ίδρυμα – οί φοιτητές αρνούνται, μερικοί επιχειρούν νά αιχμαλωτίσουν τόν Μπαϊρακτάρη, άλλά εμποδίζονται άπό άλλους πιό συνετούς, οί στρατιώτες διατάσσονται έφ’ όπλου λόγχη καί προχωρούν σιγά-σιγά πρός τά Προπύλαια, ένώ ένας ανθυπολοχαγός τοΰ Πυροβολικού κρατά μιά αντλία καί ετοιμάζεται νά τή στρίψει πάνω στους φοιτητές.
«…άστραπηδόν περί τούς 30 φοιτηταί ευρισκόμενοι πρό τών Προπυλαίων είσπηδώμεν ασκεπείς μέ τά περίστροφα καί δυναμίτιδας ανά χείρας καί τασσόμεθα κύκλω τοΰ περιβόλου έτοιμοι νά πυροβολήσωμεν πλέον έάν έβλέπω-μεν τόν στρατόν πατώντα έπί τοΰ προαυλίου·»,
ένώ τρεις κάννες όπλων σημαδεύουν τόν αξιωματικό μέ τήν αντλία.
Εκείνη τή στιγμή, λίγο πρίν τή σύγκρουση, εμφανίζον ται ό φρούραρχος καί μερικοί καθηγητές καί προσπαθούν νά ηρεμήσουν τά πράγματα, αναγκάζοντας τούς στρατιώτες νά οπισθοχωρήσουν λίγο. Ή ενέργεια αυτή αποσόβησε πραγμα τικά τήν επαπειλούμενη αιματοχυσία πού θά γινόταν κάτω άπό ανεξέλεγκτες συνθήκες, γιατί ήδη ή λαοθάλασσα τής Όμόνοιας είχε ανέβει πρός τά πάνω καί είχε κατακλύσει τήν περιοχή. Ή κυβέρνηση, στήν οποία είχε πλέον ξεσπάσει κρί ση, βλέποντας ότι δίχως αίματοχυσία δέν θά μπορούσε νά βγάλει τούς φοιτητές καί νά καταλάβει τό Πανεπιστήμιο, ετοι μαζόταν νά παραιτηθεί όταν έφτασε στό υπουργικό συμβού λιο ό καθηγητής Μιστριώτης — ήρωας πολλών μελλοντικών οπισθοδρομικών επεισοδίων — πού δήλωσε ότι ηρθε σ’ επαφή μέ τούς φοιτητές καί συνεννοήθηκε μαζί τους ώστε νά εμποδί σουν τό συλλαλητήριο καί τά έκτροπα πού θά ακολουθούσαν. Τό υπουργικό συμβούλιο έδωσε τότε εντολή στόν Μιστριώτη νά πάει στους φοιτητές καί νά τούς ανακοινώσει ότι ή κυβέρ νηση, μπροστά στά δίκαια αιτήματα τους, υποχωρεί, αποδέχε ται αυτά, όπως λ.χ. τήν παύση τοΰ Γαλβάνη, καί δίνει στους φοιτητές τέλεια αμνηστία γιά όσα είχαν γίνει. Όλα αυτά τά μετέφερε ό καθηγητής στους έγκλειστους φοιτητές, οί όποιοι τοΰ απάντησαν ότι θά αποφάσιζαν σέ μιά ώρα καί τούτο γιατί ήθελαν νά δούν τί θά γίνει μέ τό συλλαλητήριο. Φαίνεται ό μως ότι κάποιοι φοιτητές, άπό τούς έγκλειστους, είχαν προσυ-νεννοηθεί μέ τόν Μιστριώτη, καί ένώ αυτός ειχε ήδη πάει στό Πανεπιστήμιο καί συζητοΰσε μέ τούς εκεί φοιτητές, οί άλλοι έφθασαν στό χώρο τής συγκέντρωσης, προτού ή τελευταία φτάσει στά Προπύλαια καί ανάγγειλαν στόν κόσμο ότι έπρεπε νά σταματήσει τήν πορεία γιατί ή κυβέρνηση ειχε υποχωρήσει καί έπρεπε νά περιμένουν τούς πολιορκημένους φοιτητές πού θά έφταναν σέ λίγο.
Τό γεγονός αυτό στάθηκε ίκανό νά αποδυναμώσει τήν πορεία καί λίγο-λίγο ό κόσμος άρχισε νά διαλύεται- δέν φαί νονταν όμως νά έρχονται οί πολιορκημένοι φοιτητές καί οί σύντροφοι τους σέ λίγο πληροφορήθηκαν τη δολιότητα ή υστεροβουλία αυτών πού εϊχαν συμφωνήσει μέ τόν Μιστριώ τη, καί τό πράγμα άρχισε πάλι νά οξύνεται· είπαν στόν κόσμο πού παρέμενε τί είχε συμβεί καί όλοι μαζί αποφάσισαν νά πά νε νά διαλύσουν τόν κλοιό τών στρατιωτών μέ τό ζόρι. Οί κλεισμένοι μέσα, στό μεταξύ, μή βλέποντας νά φτάνει ό κό σμος πού περίμεναν κι ούτε νά γίνετα καμιά άλλη ενέργεια άρ χισαν νά ανησυχούν φοβούμενοι γιά προβοκάτσια· έβλεπαν δέ ότι ή στρατιωτική ζώνη καί οί αστυνόμοι πού πολιορκού σαν τό Πανεπιστήμιο παρέμεναν στή θέση τους καί αυτό τούς δημιουργούσε αμφιβολίες γιά τήν πιστότητα τών προτάσεων της κυβέρνησης, πού τούς είχε διαβιβάσει ό καθηγητής Μι στριώτης. Έτσι ετοιμάστηκαν νά τίς απορρίψουν, όταν έφτα σαν ταυτόχρονα διάφοροι καθηγητές, ό φρούραχος Στράτος καί ό μητροπολίτης Προκόπιος καί όλοι μαζί προσπάθησαν νά τούς πείσουν ότι οί προτάσεις της κυβέρνησης ηταν αληθι νές. Οί φοιτητές ζήτησαν πρίν άπ’ όλα νά διαλυθούν καί νά απομακρυνθούν τά στρατιωτικά σώματα καί ή αστυνομία καί συμφώνησαν νά βγουν άπό τό Πανεπιστήμιο καί νά κατευθυν θούν πρός τήν πλατεία τού Κολωνακίου, όπου θά διαλύονταν. Πράγματι, τά σώματα ασφαλείας καί ό στρατός αποσύρθηκαν καί οί φοιτητές βγαίνοντας έν σώματι, άνά τετράδες, άπό τό Πανεπιστήμιο, κατευθύνθηκαν στή γνωστή πλατεία όπου τούς περίμενε πλήθος κόσμου, φίλοι, συγγενείς, συμφοιτητές κλπ. Έκεΐ άφοΰ ακούστηκαν διάφοροι λόγοι, ανάλογοι μέ τό πνεύ μα της στιγμής, ό καθηγητής Μιστριώτης επαίνεσε τό φοιτητι κό κόσμο γιά τήν ηρωική καί παραδειγματική στάση του, κα ταδίκασε τόν καθηγητή Γαλβάνη γιά τήν άπρεπη συμπεριφο ρά του καί τόνισε ότι ό αγώνας τών φοιτητών έληξε κυρίως γιατί οί τελευταίοι είχα συναισθανθεί τήν κρισιμότητα τών εθνικών γεγονότων καί δέν σκόπευαν νά οδηγήσουν τήν δια μαρτυρία τους σέ επίπεδο εσωτερικής αναταραχής.
4. Ή κρισιμότητα τών εθνικών γεγονότων
Ή κυβέρνηση τού Δεληγιάννη όμως φέρθηκε ύπουλα, άφού αμέσως μετά τήν έξοδο τών φοιτητών αναίρεσε όσα εί χαν συμφωνηθεί μεταξύ της καί τών ϊδιων καί καταστρατήγη σε τίς υποσχέσεις πού είχαν δώσει όλοι οί επίσημοι πρός τούς φοιτητές. Έτσι τό ϊδιο εκείνο βράδυ έγινε γνωστό ότι ή κυ βέρνηση αποφάσισε νά κυνηγήσει ποινικά όλους τούς πρω ταίτιους τών επεισοδίων, ζήτησε καί πήρε τά κλειδιά τού Πα νεπιστημίου στό όποιο εγκατέστησε φρουρά, ώστε νά μήν εί ναι δυνατό νά ξανακαταληφθεΐ τό Ιδρυμα καί νά αποτελέσει φοιτητικό οχυρό. Εκδόθηκαν πράγματι γύρω στά 90 εντάλ ματα, άλλά οί ύποπτοι είχαν ειδοποιηθεί έγκαιρα καί δέν πιάστηκε κανένας. Τό επόμενο πρωί έγιναν γνωστά όλα αυτά καί προκάλεσαν τήν οργή τού κόσμου, ιδιαίτερα όταν αποκαλύ φθηκε ότι τά κλειδιά τού Πανεπιστημίου δέν τά παραχώρησαν οί καθηγητές, άλλά είχε γίνει βίαιη κατάληψη καί καταπάτηση τού πνευματικού ιδρύματος.
Οί φοιτητές συγκεντρώθηκαν κρυφά στή λέσχη τους καί έκεΐ πήραν απόφαση νά κυκλοφορούν οπλισμένοι γιά νά μήν πιαστούν, ταυτόχρονα δέ έσύνταξαν ένα υπόμνημα «Πρός τήν Βουλήν τών Ελλήνων», τό όποιο καί έδωσαν στό προεδρείο τής Βουλής. Κατόπιν πήγαν νά διαμαρτυρηθούν στόν ει σαγγελέα γιά τήν έκδοση τών 90 ενταλμάτων καί τέλος συ-σκέφθηκαν, γύρω στό μεσημέρι τής 4ης Ιανουαρίου γιά τό ποιά πορεία θά ακολουθού
σαν. Εκείνο τό απόγευμα όμως τά γεγονότα τούς πρόλαβαν· στή Βουλή έγινε συζήτηση γιά τό Κρητικό ζήτημα μέσα σέ μιά ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα καί τελικά ή κυβέρνηση κάτω άπό τήν πίεση τής αντιπολίτευσης πήρε τήν απόφαση νά στείλει στόλο στή ν Κρήτη καί νά βοηθήσει τόν κρητικό λαό πού είχε ξεσηκωθεί. *Ηταν μιά απόφα ση μέ μεγάλη Ιστορική βαρύτητα.
σαν. Εκείνο τό απόγευμα όμως τά γεγονότα τούς πρόλαβαν· στή Βουλή έγινε συζήτηση γιά τό Κρητικό ζήτημα μέσα σέ μιά ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα καί τελικά ή κυβέρνηση κάτω άπό τήν πίεση τής αντιπολίτευσης πήρε τήν απόφαση νά στείλει στόλο στή ν Κρήτη καί νά βοηθήσει τόν κρητικό λαό πού είχε ξεσηκωθεί. *Ηταν μιά απόφα ση μέ μεγάλη Ιστορική βαρύτητα.«Ούτως εχόντων των πραγμάτων τήν έπομένην ά πας ό ελληνικός λαός διά ακράτητου ενθουσιασμού έχαι-ρέτιζε τήν νέαν κυβερνητικήν ένέργειαν καί δρασιν· οί δέ φοιτηταί άνελθόντες εν τη Λέσχη μιά φωνή άπεφασίσα-μεν νά άναβάλωμεν τάς περί Ικανοποιήσεως ημών ενερ γείας, καί μή παρεμβάλωμεν εμπόδια εις τήν κυβέρνησαν άποφασίσασαν τέλος εμπράκτως νά έπέμβη υπέρ των δούλων αδελφών· τή προτάσει δέ τινών άπεφασίσαμεν νά σχηματισθή πάραυτα σώμα φοιτητικόν, όπως κατέλθω-μεν εις Κρήτην καί συναγωνισθώμεν παρά τό πλευρόν τών αδελφών Κρητών, διά βοής δέ εξελέγη μία επιτροπή ήτις κατώρθωσεν αυθημερόν νά άναλάβη τήν άποστολήν του σώματος ή “Εταιρία ό Ελληνισμός”, άνοιχθέντος πρός τούτο καταλόγου».
“Ετσι τελείωσε ή πρώτη ένοπλη αντίσταση τών φοιτητών πού μπορεί νά χαρακτηριστεί σάν μιά πρώτη μορφή τοΰ «Πολυτεχνείου» καί γενικά ολων τών αγώνων, όπου θά λάβουν μέρος φοιτητές, άπό τό 1940 καί μετά.
Μέσα στή θύελλα τών εθνικών ανακατατάξεων ξανασυ-στήθηκε ή Φοιτητική ή Πανεπιστημιακή Φάλαγγα καί κατέβη κε νά πολεμήσει στήν Κρήτη, όπου καί αποδεκατίστηκε, γεγο νός πού οδήγησε καί στή διάλυση της.
Οι νίκες των φοιτητών
Το τρις... εξαμαρτείν ουκ υπουργείου σοφού. Καθώς η Μαριέττα Γιαννάκου βαδίζει στα χνάρια των Βαρβιτσιώτη και Κοντογιαννόπου-λου, αξίζει να θυμηθούμε την τύχη που το φοιτητικό κίνημα επιφύλαξε στις προηγούμενες απόπειρες να επιβληθεί μια αυταρχική τάξη πραγμάτων στα ελληνικά ΑΕΙ.
Η πρώτη απόκρουση αυταρχικής νομοθετικής παρέμβασης στον χώρο των ΑΕΙ σημειώθηκε το καλοκαίρι του 1975: Στις 17 Ιουλίου το ΥΠΕΠΘ κατέθεσε αιφνιδιαστικά στο θερινό τμήμα της Βουλής νομοσχέδιο με το οποίο οι φοιτητικοί σύλλογοι μετατρέπονταν σε νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου, ιδιότητα που θα επέτρεπε δικαστικές επεμβάσεις στην εσωτερική τους λειτουργία.
Η ΕΦΕΕ αντέδρασε και, παρά το κατακαλόκαιρο, 30.000 νέοι κατέκλυσαν το κέντρο της Αθήνας, διαδηλώνοντας κατά του «κρατικού συνδικαλισμού». Το νομοσχέδιο αποσύρθηκε.
Ο νόμος 815
Τρία χρόνια αργότερα η κυβέρνηση επανήλθε, σε μια φάση που το φοιτητικό κίνημα της μεταπολίτευσης είχε αρχίσει να παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια κάμψης. Η κυριαρχία, βέβαια, των παρατάξεων της αριστεράς στο εσωτερικό του εξακολουθούσε να παραμένει αδιαμφισβήτητη: στις εκλογές του 1977 η ΠΣΚ (ΚΚΕ) είχε πάρει 27% των ψήφων, η ΠΑΣΠ (ΠΑΣΟΚ) 21,4%, ο Δ.Α. (ΚΚΕ εσ.) 20,9%, η ΠΠΣΠ (ΚΚΕ μ-λ) 4,9% και η ΑΑΣΠΕ (ΕΚΚΕ) 4%, ενώ η φιλοκυβερνητική ΔΑΠ-ΝΔΦΚ μόλις 13,2%.
Η κόπωση, όμως, από την υπερπολιτικοποίηση των πρώτων χρόνων δημοκρατίας ήταν πια εμφανής, όπως και η γραφειοκρατικοποίηση των επίσημων οργάνων του κινήματος (με τη σταδιακή υποκατάσταση των γενικών συνελεύσεων από τα δ.σ. των συλλόγων). Η συγκυρία θεωρήθηκε κατάλληλη για το δυναμικό ξεκαθάρισμα του πανεπιστημιακού τοπίου.
**Για να περιορίσει τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση της Ν.Δ. επέλεξε ξανά το τμήμα διακοπών της Βουλής: το νομοσχέδιο κατατέθηκε από τον τότε υπουργό Παιδείας Ιωάννη Βαρβιτσιώτη στις 22 Αυγούστου 1978 και ψηφίστηκε (ως νόμος 815) μέσα στις επόμενες μέρες, παρ' όλο που αυτή η πρακτική καταγγέλθηκε ως αντισυνταγματική.
* Στόχος του Ν. 815 ήταν πάνω απ' όλα να «βάλει τάξη» στα ΑΕΙ.
«Η κυβέρνηση», εξήγησε λίγο αργότερα στο συνέδριο της Ν.Δ. ο Βαρβιτσιώτης, «δεν ήταν δυνατόν να μείνει αδιάφορη στην πράγματι απαράδεκτη κατάσταση η οποία είχε δημιουργηθεί με τις δήθεν διευκολύνσεις που είχαν παραχωρηθεί κατά καιρούς στους φοιτητάς. Αποτελούσε καθήκον και υποχρέωση της κυβερνήσεως να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε το γενικό κλίμα χαλαρώσεως της φοιτητικής προσπαθείας, το οποίο υπάρχει δυστυχώς σε σημαντική μερίδα του φοιτητικού κόσμου, να μειωθεί. Και αυτό ακριβώς επιδιώκεται με ρυθμίσεις τις οποίες προβλέπει ο νόμος 815».
* Βασικές ρυθμίσεις του νόμου, σύμφωνα με τον δημιουργό του, ήταν η σκλήρυνση των εξεταστικών ρυθμίσεων (περιορισμός των εξεταστικών περιόδων από 3 σε 2, κατάργηση της δυνατότητας μεταφοράς μαθημάτων) και κυρίως η επιβολή ανώτατου χρονικού ορίου σπουδών (το περίφημο «ν + ν/2»), με το κλασικό επιχείρημα ότι έτσι «τίθεται τέρμα στην αδιανόητη κατάσταση των αιώνιων ή των κατ' επάγγελμα φοιτητών» («Αρχείο Καραμανλή», τ. 11ος, σ. 360).
Ως δικαιολογητική βάση, τότε όπως και σήμερα, επιστρατεύθηκε ο αναγκαίος «εξευρωπαϊσμός» και «εκσυγχρονισμός» της ανώτατης παιδείας. Ωστόσο, ακόμη και η κυβερνητική ΔΑΠ αισθάνθηκε υποχρεωμένη να διαφοροποιηθεί απ' αυτά τα μέτρα.
* Εξίσου αυταρχικές ήταν οι διατάξεις του Ν. 815 που αφορούσαν το «επικουρικό» διδακτικό προσωπικό των ΑΕΙ, οι επιστημονικές δραστηριότητες του οποίου επιτρέπονταν μονάχα «εφόσον τούτο δεν παραβλάπτει» τα «υποβοηθητικά» τους καθήκοντα προς τους κατόχους των καθηγητικών εδρών. Αλλά κι αυτοί οι τελευταίοι έπρεπε στο εξής να ζητάνε την έγκριση του υπουργείου για οποιαδήποτε αλλαγή στο πρόγραμμα σπουδών, για την πρόσληψη βοηθών, ακόμη και τη χορήγηση διδακτορικών!
* Αλλα κρίσιμα ζητήματα, όπως η «οριοθέτηση» του πανεπιστημιακού ασύλου και η «ρύθμιση» του φοιτητικού συνδικαλισμού παραπέμπονταν σε μελλοντικά νομοθετήματα, μετά το αναμενόμενο ξεδόντιασμα του ισχυρού φοιτητικού κινήματος.
**Αιφνιδιασμένα από την καλοκαιρινή επίθεση της κυβέρνησης, τα επίσημα όργανα του τελευταίου δεν μπόρεσαν ν' αντιδράσουν αποτελεσματικά.
Για την ακρίβεια, ούτε καν το επιχείρησαν: χαρακτηριστική η άρνηση της πλειοψηφίας στο Κ.Σ. της ΕΦΕΕ (ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ εσ.) να μετατρέψει σε πορεία τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας της 29/8/78, ενώ ο νόμος ψηφιζόταν. Ωσπου ήρθε η εξεταστική του Ιουνίου κι έγινε αντιληπτή σε όλες της τις διαστάσεις η έκταση της επερχόμενης εκκαθάρισης των ΑΕΙ από τα κατάλοιπα της μεταπολίτευσης.
* Η συνειδητοποίηση των πρακτικών συνεπειών του Ν. 815 θα τροφοδοτήσει έτσι το «μπλοκ των καταλήψεων», που συγκροτείται από την αριστερή «μειοψηφία της ΕΦΕΕ» (Β' Πανελλαδική, ΠΠΣΠ, ΑΑΣΠΕ) και αυτόνομους φοιτητές, σε αντιπαράθεση με τη μετριοπάθεια του επίσημου οργάνου του φοιτητικού κινήματος.
Με σύνθημα «τέρμα πια στις εκτονώσεις, εμπρός για καταλήψεις και διαδηλώσεις», αυτές οι δυνάμεις επιχειρούν στις 12 Οκτωβρίου να μετατρέψουν τη «συνήθη» συγκέντρωση στα Προπύλαια σε πορεία προς τη Βουλή. Τα ΜΑΤ επιτίθενται, καταδιώκουν τους διαδηλωτές μέχρι τη Νομική και το βράδι εισβάλλουν, παραβιάζοντας το άσυλο και ξυλοκοπώντας όποιον βρίσκουν μπροστά τους. Το έναυσμα για την τελική μάχη ενάντια στο Ν. 815 έχει πια δοθεί.
* Στις 3 Δεκεμβρίου καταλαμβάνεται το Χημείο κι ακολουθούν η Πολυτεχνική Ξάνθης (4/12), το Γεωλογικό (7/12), το Φυσικό (10/12) και η Νομική της Αθήνας (11/12). Στους Πολιτικούς Μηχανικούς του ΕΜΠ, πάλι, οι φοιτητές αποφασίζουν «διαρκή παραμονή» στη σχολή τους (10/12).
Ολες αυτές οι αποφάσεις παίρνονται με πρόταση της «μειοψηφίας», ενώ η συμμαχία ΚΚΕ-ΠΑΣΟΚ, που ελέγχει την ΕΦΕΕ, επιχειρεί να στρέψει το κίνημα σε μετριοπαθέστερες πρακτικές (μονοήμερες ή τριήμερες αποχές, «εκστρατεία ενημέρωσης».
«Οι κομμουνιστές φοιτητές, μαζί με την πλειοψηφία του δημοκρατικού φ.κ.», διαβάζουμε σε πρωτοσέλιδο άρθρο του «Ριζοσπάστη» με τίτλο «Οι "καταλήψεις"» (8/12/79), «είναι κατηγορηματικά αντίθετοι με τη χρησιμοποίηση, στις σημερινές συνθήκες, τέτοιων μορφών πάλης. Λένε ΟΧΙ στις καταλήψεις, γιατί δεν βοηθούν σήμερα τους αγώνες ενάντια στον αντιδραστικό ν. 815. Η χρησιμοποίηση τέτοιων μορφών πάλης απομονώνει κι αποσυνδέει το φ.κ. από τους φυσικούς συμμάχους του. Δημιουργεί προσχήματα για να συκοφαντηθεί στην κοινή γνώμη το φοιτητικό κίνημα. Εξυπηρετεί αντικειμενικά, έστω και αν δεν το κατανοούν μερικοί φοιτητές που παρασύρονται, την κυβερνητική πολιτική».
* Η κυβέρνηση, απ' την πλευρά της, θα επιχειρήσει να στριμώξει ΕΦΕΕ κι αντιπολίτευση επισείοντας το φάσμα της «αναρχίας» και της υπονόμευσης του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Οταν π.χ. ο Ανδρέας Παπανδρέου ζητάει την απόσυρση του Ν. 815 και «προειδοποιεί» πως το ΠΑΣΟΚ «δεν θα ανεχθεί καταστρατήγηση του πανεπιστημιακού ασύλου, με επέμβαση της αστυνομίας ή εξωπανεπιστημιακών παραγόντων» (7/12), ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τον κατηγορεί ότι «ενθαρρύνει την αναρχία και κλονίζει τα θεμέλια της δημοκρατίας. Εάν επικρατήσουν οι απόψεις του, θα μπορούσε η Ελλάς να δοκιμάσει τα δεινά που συνταράσσουν σήμερα γειτονικές χώρες» («Πρωινή» 9/12/79).
* Πιο οξυδερκείς παρατηρητές θα καταδικάσουν, αντίθετα, την κυβερνητική αδιαλλαξία ως βασικό τροφοδότη της εξέγερσης: «Δεν μπορώ», γράφει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Κώστας Μπέης, «να ξεχάσω τη λιτή όσο και απεγνωσμένη έκκληση που απηύθυνε, πριν από λίγες μέρες, ο εκπρόσωπος των φοιτητών στη Νομική Σχολή Αθηνών: "Βοηθήστε μας, γιατί έχουμε αρχίσει να μην μπορούμε να ελέγξουμε την κατάσταση". [...] Η κυβερνητική πολιτική στην παιδεία έχει τραυματίσει τόσο βαθιά τη φοιτητική ευαισθησία, ώστε ο φοιτητικός κόσμος, αργά αλλά σταθερά, αποκόπτεται όχι απλώς από το κυβερνητικό κόμμα, αλλά από όλες τις νομιμόφρονες πολιτικές παρατάξεις. Κάποτε έπρεπε να αντιληφθούν οι πολιτικοί υπεύθυνοι ότι, από ορισμένο σημείο και πέρα, οι πολιτικοί τους αντίπαλοι, όπως οι αριστεροί φοιτητικοί σύλλογοι, δεν είναι παρά ο κυματοθραύστης απέναντι σε δυνάμεις που απειλούν όλους από κοινού. Και είναι υπαρκτές αυτές οι απειλητικές δυνάμεις, που συνεχώς κατακτούν έδαφος, εξαιτίας των αδέξιων ή κοντόφθαλμων χειρισμών των υπευθύνων» («Πρωινή» 28/11/1979).
* Στις 10 Δεκεμβρίου, ο εισαγγελέας ασκεί δίωξη «κατά παντός υπευθύνου» για τις καταλήψεις Χημικού και Γεωλογικού. Αντιμέτωπη με ένα κίνημα που τη θέτει στο περιθώριο και ταυτόχρονα με την «απροσχημάτιστη ποινικοποίηση της πανεπιστημιακής ζωής» απ' τις αρχές, η ΕΦΕΕ αποφασίζει την επομένη (με εισήγηση της ΠΑΣΠ) τριήμερη κατάληψη όλων των σχολών την ερχόμενη εβδομάδα.
* Η κυβέρνηση απαντά με «λοκ άουτ», διατάσσοντας το κλείσιμο των ΑΕΙ ώς τις 8 Ιανουαρίου και σπρώχνοντας την ΕΦΕΕ να ανταπαντήσει με άμεση κατάληψη όλων των σχολών. Την ίδια μέρα, η σύγκλητος του πανεπιστημίου «αποδοκιμάζει» μεν ρητά τις καταλήψεις, σαν «πράξεις βίας ανάρμοστες με το ακαδημαϊκό και δημοκρατικό πνεύμα», υπενθυμίζει όμως ότι από τις 6/12/79 έχει στείλει στο ΥΠΕΠΘ τις δικές της προτάσεις ως «βάση για διάλογο προς εξεύρεση λύσεως».
* Παρά τις έντονες εσωτερικές αντιθέσεις του κινήματος (στρατιωτικοποιημένες ομάδες της ΚΝΕ επιχειρούν στις 16/12/79 να αποσπάσουν το Χημείο από τις Συντονιστικές Επιτροπές, με αποτέλεσμα τουλάχιστον 15 τραυματίες), αυτό έχει μπει στον δρόμο της νίκης: Στις 3 Ιανουαρίου 1980, ο πρωθυπουργός Κων/νος Καραμανλής εξαγγέλλει την αναστολή των εξεταστικών διατάξεων του Ν. 815 και τη σύσταση επιτροπών που θα επεξεργαστούν έναν νέο νόμο πλαίσιο για τα ΑΕΙ.
Οι διαβουλεύσεις αυτές δεν θα έχουν αποτέλεσμα, καθώς η χώρα εισέρχεται σε παρατεταμένη εκλογική περίοδο, με κατάληξη την πολιτική αλλαγή του 1981. Ο νέος «νόμος πλαίσιο» θα καταρτιστεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (Ν. 1268/82) σε σαφώς διαφορετική κατεύθυνση.
Το πολυνομοσχέδιο
**Η τρίτη μεγάλη νίκη του φοιτητικού κινήματος ενάντια στις προσπάθειες αυταρχικής μεταρρύθμισης της ανώτατης παιδείας σημειώθηκε το 1990-91, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη. Προεκλογικές εξαγγελίες της τελευταίας αποτελούσαν τόσο η δημιουργία ιδιωτικών ΑΕΙ όσο και η επιβολή της «πειθαρχίας» στα ήδη υφιστάμενα δημόσια.
*Από το βιβλίο τού τότε ΥΠΕΠΘ, Βασίλη Κοντογιαννόπουλου, πληροφορούμαστε ότι το σχετικό πρόγραμμα αλλαγών είχε καταρτιστεί ήδη από το καλοκαίρι του 1990 και υποβλήθηκε στον πρωθυπουργό στις 5 Νοεμβρίου.
Αν και ο πρώην υπουργός είναι λιγόλογος όσον αφορά το περιεχόμενό του, από τα εκπαιδευτικά ρεπορτάζ των ημερών γνωρίζουμε πως το επικείμενο «πολυνομοσχέδιο» προέβλεπε κατάργηση της δωρεάν παροχής συγγραμμάτων και περικοπές στις υπόλοιπες παροχές προς τους φοιτητές (σίτιση-στέγαση), περιορισμό της φοιτητικής συμμετοχής στην ανάδειξη των πανεπιστημιακών οργάνων, λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ με περίεργες «ερμηνείες» του άρθρου 16 του συντάγματος, κατάργηση της επετηρίδας διορισμού των εκπαιδευτικών, επιβολή χρονικού ορίου στις σπουδές και πιθανότατα περιστολή του πανεπιστημιακού ασύλου («Ε» 29/10 & 6/11/90).
* Η «προληπτική» εξέγερση των φοιτητών δεν θα επιτρέψει την υλοποίηση αλλά ούτε και την πλήρη θεσμική αποκρυστάλλωση αυτών των σχεδίων.
Στο βιβλίο που εξέδωσε μετά την ανατροπή του, ο Κοντογιαννόπουλος εκτιμά -με στρατιωτικούς όρους- ότι η μάχη χάθηκε για τη Ν.Δ. κυρίως λόγω κακού τάιμινγκ: «Η αναμέτρηση με τις δυνάμεις του λαϊκισμού θα γινόταν στον χώρο της Παιδείας. Επρεπε, συνεπώς, η κυβέρνηση να επιλέξει τον χρόνο και να μην επιτρέψει να πάρουν οι αντίπαλοί της την πρωτοβουλία. Το μεγάλο πρόβλημα της Παιδείας έπρεπε να είχε αντιμετωπισθεί πριν εκπνεύσει το πρώτο εξάμηνο της κυβερνητικής τετραετίας. Σημειώθηκε έτσι σοβαρό λάθος. Οι δυνάμεις που καιροφυλακτούσαν δεν άφησαν την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη» («Παιδεία. Εκσυγχρονισμός υπό αναστολή», σ. 149). Παραδέχεται, ωστόσο, ότι βασικός λόγος για την καθυστέρηση της κατάθεσης του «πολυνομοσχεδίου» ήταν η πρόθεση του ίδιου και του Μητσοτάκη να αποφύγουν φοιτητικές κινητοποιήσεις τις μέρες του «Πολυτεχνείου» (όπ.π., σ. 154).
**Οι συσχετισμοί στο εσωτερικό του φοιτητικού κινήματος έδειχναν, άλλωστε, να ευνοούν τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς:
Αδιαμφισβήτητη πρώτη δύναμη στις φοιτητικές εκλογές από το 1987, η ΔΑΠ είχε αποσπάσει την άνοιξη του 1990 το 45,7% των ψήφων, ελέγχοντας πλήρως πολλά δ.σ. συλλόγων. Η ΕΦΕΕ ήταν ουσιαστικά ανενεργός, οι δε υπόλοιπες δυνάμεις διχασμένες μεταξύ «συναινετικών» οπαδών της επίσημης αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ-ΕΑΡ) και «αντισυναινετικών» δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς (ΚΝΕ-ΝΑΡ, ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, συσπειρώσεις).
* Είναι αυτοί οι τελευταίοι που θα πάρουν την πρωτοβουλία για τις πρώτες κινητοποιήσεις ενάντια στο επερχόμενο «πολυνομοσχέδιο», αξιοποιώντας την ανησυχία των φοιτητών από τις «διαρροές» του υπουργείου. Καθώς η ΔΑΠ προσπαθεί να εμποδίσει με κάθε τρόπο την πραγματοποίηση συνελεύσεων, για τη σύγκλησή τους θα χρειαστεί συχνά η συγκέντρωση υπογραφών από τους φοιτητές.
* Με έναυσμα τοπικά προβλήματα, οι πρώτες καταλήψεις ξεκινούν στα τέλη Οκτωβρίου. Την αρχή κάνουν οι φοιτητές του Παιδαγωγικού, που στις 29/10/90 καταλαμβάνουν το Χημείο για να κάνουν εκεί... μάθημα, αφού ώς τότε ήταν υποχρεωμένοι να τρέχουν από το ένα πανεπιστημιακό κτίριο στο άλλο. Η πρώτη διαδήλωση θα γίνει στις 15 Νοεμβρίου, με πρωτοβουλία 8 κατειλημμένων σχολών της Αθήνας. Η αξιόλογη -για τα έως τότε δεδομένα- επιτυχία της (5.000 άτομα) αποτελεί ενθάρρυνση για συνέχιση.
Τις επόμενες μέρες το κίνημα θα γενικευθεί, περνώντας από τα ΑΕΙ στα ΤΕΙ (οι σπουδαστές των οποίων κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς εργασιακά δικαιώματα λόγω της άρνησης του ΥΠΕΠΘ να τα δηλώσει στην ΕΟΚ ως τριτοβάθμια ιδρύματα) και κυρίως στα λύκεια, οι μαθητές των οποίων ξεσηκώνονται μαζικά ενάντια στα προεδρικά διατάγματα με τα οποία ο Κοντογιαννόπουλος είχε επιχειρήσει να «πειθαρχήσει» τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, επιβολή «ομοιόμορφης» ενδυμασίας και «πειθαρχικού ελέγχου» της εξωσχολικής ζωής, επανακαθιέρωση προσευχής, έπαρσης της σημαίας και εκκλησιασμού).
* Στα μέσα Δεκεμβρίου το 70% των σχολείων της χώρας τελεί υπό κατάληψη, οι διαδηλώσεις κυμαίνονται μεταξύ 10.000 (6/12) και 30.000 (18/12), ενώ σημειώνονται οι πρώτες μαζικές συγκρούσεις: στις 14/12/90 φοιτητές αναμετριούνται με τα ΜΑΤ στο κέντρο της πρωτεύουσας, μετά την απόκρουση απόπειρας 1.000 σπουδαστών να εισβάλουν στο ΥΠΕΠΘ.
* Την ίδια περίοδο εκδηλώνονται οι πρώτοι κυβερνητικοί ελιγμοί «για την υπερφαλάγγιση των καταλήψεων», ώστε να δοθεί στους μαθητές «η ευκαιρία μιας "ηρωικής" επιστροφής» (Κοντογιαννόπουλος, όπ.π., σ. 179-80).
Στις 12/12/90 ο υπουργός Παιδείας «διευκρινίζει» ότι τα επίμαχα διατάγματα δεν θα εφαρμοστούν για ένα τρίμηνο, ώσπου το περιεχόμενό τους να γίνει πλήρως «κατανοητό».
Στις 17 Δεκεμβρίου επανέρχεται, αναβάλλοντας για έναν χρόνο την εφαρμογή των διαταγμάτων και δίνοντας στη δημοσιότητα μια κουτσουρεμένη εκδοχή του «πολυνομοσχεδίου» για τα ΑΕΙ: μέτρα άμεσης και έμμεσης ιδιωτικοποίησης, ενίσχυση των τακτικών καθηγητών απέναντι στην υπόλοιπη «πανεπιστημιακή κοινότητα» και κατάργηση της επετηρίδας, χωρίς την παραμικρή αναφορά στις προαναγγελθείσες «πειθαρχικές» διατάξεις (άσυλο, χρονικό όριο σπουδών) και περικοπές (συγγράμματα κ.λπ.).
* Από τους καταληψίες αυτή η «αυτοσυγκράτηση» εκλαμβάνεται ως μια πρώτη νίκη και οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται, με αίτημα την απόσυρση του «πολυνομοσχεδίου» και την κατάργηση των προεδρικών διαταγμάτων. Οι διακοπές των Χριστουγέννων θα βρουν κατειλημμένες κάμποσες σχολές κι ακόμη περισσότερα σχολεία.
* Τη «λύση» θα προσφέρει η προσπάθεια του δυναμικού πυρήνα της Ν.Δ. να σπάσει τις καταλήψεις μετά τις γιορτές, καταφεύγοντας σε μια επίδειξη πρωτοφανούς παρακρατικής βίας συντονισμένης από τις κατά τόπους νομαρχίες: Τη νύχτα της 8-9 Ιανουαρίου 1991, ο καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας δολοφονείται σε σχολικό συγκρότημα της Πάτρας από ομάδα τραμπούκων της ΟΝΝΕΔ, με επικεφαλής τον τοπικό πρόεδρο της οργάνωσης, Γιάννη Καλαμπόκα, που είχαν σπεύσει να «ανακαταλάβουν» το κτίριο πετώντας έξω τους μαθητές.
Το επόμενο τετραήμερο η νεανική εξέγερση κλιμακώνεται, με δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές να συγκρούονται με τα ΜΑΤ στην Πάτρα (9/1) την Αθήνα (10-11.1) και, σε μικρότερο βαθμό, τη Θεσ/νίκη, και τέσσερις ακόμη νεκρούς, όταν βομβίδες δακρυγόνων των ΜΑΤ προκαλούν πυρκαγιά στο κατάστημα του «Κάππα Μαρούση» στα Χαυτεία (10/1/91).
* Κάτω από το βάρος των εξελίξεων ο Β. Κοντογιαννόπουλος παραιτείται και ο διάδοχός του, Γιώργος Σουφλιάς, ανακοινώνει την απόσυρση όλων των επίμαχων νομοθετημάτων και την έναρξη διαλόγου για την παιδεία «από μηδενική βάση».
**Αυτά όσον αφορά την ιστορία. Ας ελπίσουμε ότι η Μαριέττα Γιαννάκου δεν θα περιμένει τους πρώτους νεκρούς για να ακολουθήσει τον δρόμο των προκατόχων της...
Διαχρονικά στερεότυπα
Λες και είναι χθες... Διαβάζοντας την οργισμένη αρθρογραφία των φιλοκυβερνητικών (αλλά και κάποιων αντιπολιτευόμενων) εφημερίδων για την πανεπιστημιακή εξέγερση των ημερών μας, μένουμε με την αίσθηση ότι αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί. Οποτε οι φοιτητές εκδήλωσαν έμπρακτα την αντίθεσή τους σε κάποια αυταρχικά μέτρα της κυβέρνησης, μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ έσπευδε να τους συκοφαντήσει σαν αντικοινωνικά στοιχεία, αργόσχολους κι αδιάφορους για τις σπουδές τους. Με τα ίδια πάνω κάτω «επιχειρήματα» κάθε φορά, προσαρμοσμένα απλώς στο κλίμα της εποχής.
Το 1979, εποχή που η μεταπολιτευτική δημοκρατία δεν είχε καλά καλά εδραιωθεί, η κατάληψη θεωρούνταν «ακραία» μορφή αγώνα και οι διαδηλώσεις επιτρέπονταν μονάχα με γραπτή άδεια της αστυνομίας, ήταν η «Βραδυνή» του Τζώρτζη Αθανασιάδη που ανέλαβε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Για το μαζικό μαχητικό φύλλο τής τότε δεξιάς, οι καταληψίες φοιτητές δεν ήταν παρά «εισβολείς» (5.12) και «τεντιμπόιδες» (8.12) που ασκούσαν «απαράδεκτη τρομοκρατία» (6.12) στους πανεπιστημιακούς χώρους, ενώ δεν έλειπαν και οι σπόντες για «ηθική αποχαλίνωσή» τους.
«Με νυκτερινές... "πολιτιστικές εκδηλώσεις" -τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται- συνεχίστηκε για δεύτερη ημέρα η κατάληψη του Χημείου, που πραγματοποίησαν χθες οι αναρχικοί "φοιτηταί" που ανήκουν στις ομάδες "ΠΠΣΠ", "ΑΑΣΠΕ", "Ανεξάρτητοι" αλλά και μέρος του "Δημοκρατικού Αγώνα"», διαβάζουμε π.χ. στη στήλη «Σπουδαστικά» της 5.12.79, που επιμελείτο ο Αλέκος Μάλης.
«Οι υπότροποι αυτοί του νόμου 4.000 θρασύτατα και αναιδέστατα, επειδή θέλουν να τεμπελιάσουν, υποχρεώνουν τους κανονικούς φοιτητάς να χάνουν τα μαθήματά τους. Και έχουν ύστερα, με αναίδεια χιλίων πιθήκων, το θράσος να μιλάνε για "κατοχύρωσι πανεπιστημιακού ασύλου". Οι ιερόσυλοι!».
Αποκαλυπτική η οργή του ίδιου δημοσιεύματος για την «αδράνεια» των αρχών: «Με το θέμα της καταλήψεως του Χημείου δεν ασχολήθηκε η Σύγκλητος γιατί "δεν είχε επίσημη πληροφορία"!! Εν τούτοις λίγα μέτρα πιο μακριά από το κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου, το Χημείο είχε μεταβληθή σε καλύβα του Καραγκιόζη, με τεράστια κόκκινα πανώ που έγραφαν "Κατάληψη Χημείου" και από ένα πλήθος κολλημένα κουρελόχαρτα στις πόρτες και τους τοίχους που ανέφεραν την κατάληψη και διάφορα άλλα αίσχη!!
Η άθλια αυτή εμφάνιση που δεν συναντά κανείς σε καμιά χώρα της Δύσεως ή της Ανατολής, ούτε ακόμη στους κάφρους, είναι χαρακτηριστική της νοοτροπίας όχι μόνο των Συγκλητικών "που δεν είχαν καμιά επίσημη πληροφορία!" αλλά και όλων των άλλων αρμοδίων αρχών που δεν τολμούν να εφαρμόσουν το νόμο και την τάξη, για να μην θίξουν τους τεντυμπόυδες και χαρακτηρισθούν ότι δεν είναι "προοδευτικοί". Αίσχος...». «Κινδυνεύει από αναρχικούς η περιουσία του Πανεπιστημίου», προειδοποιεί η ίδια στήλη στις 8.12.79, πριν καρφώσει τις «ευθυνόφοβες» πανεπιστημιακές αρχές και τον τότε πρόεδρο της ΕΦΕΕ: «Τα "Σπουδαστικά" είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι ετέθη θέμα επεμβάσεως του Εισαγγελέως, προκειμένου να διαφυλαχθή η περιουσία του Πανεπιστημίου που κινδυνεύει από τους αναρχικούς και να επιβληθή ο νόμος και η τάξις, αλλά ο πρύτανης κ. Φώτης ή Φώτιος Μήτσης ήθελε να γίνει αυτεπάγγελτα η επέμβαση αυτή, για να μην κατηγορηθεί από τους αναρχικούς!
Ετσι ο κ. Πρύτανης ανέχθηκε και το κόκκινο "πανώ" που έχουν αναρτήσει στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών με την επιγραφή "Κατάληψη Χημείου. Να καταργηθή ο Ν. 815", με το οποίο διαφημίζεται η κατάληψη δημοσίου κτιρίου, δηλαδή διαφημίζεται ποινικό αδίκημα, ενώ ταυτόχρονα εξευτελίζεται κάθε έννοια εννόμου τάξεως.
Είναι, όμως, απαράδεκτο να αφήνονται οι αναρχικοί ασύδοτοι να δημιουργούν αυτή την κατάσταση ενώ η αντιπολίτευση χωρίς συναίσθηση ευθύνης, υποδαυλίζει και υποθάλπει την αναρχία, νομίζοντας αφελώς ότι θα προσπορίσει πολιτικά οφέλη. Οι χιλιάδες των πραγματικών φοιτητών δεν χρωστάνε τίποτα να ταλαιπωρούνται, να χάνουν τα μαθήματά τους, να υφίστανται άγρια τρομοκρατία γιατί κάποιος συνταξιούχος φοιτητής που ονομάζεται Χρ. Παπουτσής θέλει να αποκτήσει τίτλους για να θέσει υποψηφιότητα "βουλευτή Επικρατείας" του ΠΑΣΟΚ, και κάποιοι άλλοι εμφανίζονται ως "φοιτηταί" για να υποσκάψουν τα θεμέλια του δημοκρατικού μας καθεστώτος χωρίς κανείς αρμόδιος να συγκινείται και να ενδιαφέρεται πραγματικά».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ
Κων/νος Σβολόπουλος (επιμ.)
«Κωνσταντίνος Καραμανλής. Αρχείο. Γεγονότα και κείμενα» (Αθήνα 1997, εκδ. Ιδρυμα Κ. Καραμανλής - Εκδοτική Αθηνών).
Ο 11ος τόμος περιλαμβάνει την εισήγηση του Καραμανλή για την αναστολή του Ν. 815, καθώς και κείμενα άλλων κυβερνητικών στελεχών της εποχής για το ζήτημα.
Βασίλης Κοντογιαννό-πουλος
«Παιδεία. Εκσυγχρονισμός υπό αναστολή» (Αθήνα 1991, εκδ. Gutenberg). Η εκδοχή του τότε υπουργού της Ν.Δ. για το «πολυνομοσχέδιο» και το κίνημα του 1990-91.
Για τα κινήματα των καταλήψεων του 1979 και του 1990-91, αλλά και για το φοιτητικό κίνημα εν γένει από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κάποια ολοκληρωμένη εξιστόρηση. Μοναδική πηγή αποτελούν ο τύπος της εποχής και τα έντυπα των φοιτητικών παρατάξεων κι οργανώσεων που διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα.
Για τις καταλήψεις του 1979, ιδιαίτερα χρήσιμα είναι τα αφιερώματα των περιοδικών «Αγώνας για την κομμουνιστική ανανέωση» (έκδοση της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος Β' Πανελλαδική, τχ.9, 2.1980), «Ρήξη» (τχ.3, 2.1980) και «Αντί» (τχ.143, 18.1.1980).
Η εκδοχή τού τότε ΚΚΕ αποτυπώνεται στο βιβλίο του Σπύρου Χαλβατζή, «Η πορεία της νεολαίας» (Αθήνα 1986, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σ. 189-97) και στα άρθρα των Παναγιώτη Λαφαζάνη («Για τις "αναρχοαυτόνομες" και περιθωριακές ομάδες») και Παύλου Τσίμα - Σ. Χατζηδάκη («Η νεολαία και η αλλαγή») στην «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» (2.1980, σ. 69-83 και 5.1980, σ. 13-25, αντίστοιχα).
Για το κίνημα του 1990-91 συμβουλευθήκαμε τα φοιτητικά περιοδικά «Απόπειρα» και «Versus» (Νομικό Αθήνας), «Homo Politicus» (Πολιτικό Αθήνας), «Κραχ» (Οικονομικό Αθήνας), «Αεικίνητο» (ΕΜΠ) και «Προβοκάτσια... με αφορμή» (ΑΣΟΕΕ).
υλικο απο indymedia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου